Rối loạn nội tiết tố nữ là gì: nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị
Các bạn có biết chức năng sinh sản của người phụ nữ có vai trò rất quan trọng. Để thực hiện tốt được chức năng này và giúp cho các hoạt động sinh lý khác của cơ thể người phụ nữ hoạt động tốt, một hệ thống nội tiết cần được hoạt động điều hoà và ổn định. Rối loạn nội tiết tố nữ sẽ dẫn đến nhiều triệu chứng và ảnh hưởng sức khoẻ của người phụ nữ. Vậy rối loạn nội tiết tố nữ là gì? Đâu là nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ? Làm sao nhận biết dấu hiệu rối loạn nội tiết tố nữ và cách điều trị rối loạn nội tiết tố nữ ra sao? Cùng Kotex và bác sĩ Phạm Tú Linh giải đáp trong bài viết dưới đây bạn gái nhé!
>> Tham khảo:
Rối Loạn Kinh Nguyệt Sau Khi Ngừng Thuốc Tránh Thai Phải Làm Sao?
Những Bệnh Lây Qua Đường Tình Dục Phổ Biến Nhất
Nội tiết tố nữ là gì?
Nội tiết là những chất được tiết ra từ các tuyến nội tiết, và có tác dụng ảnh hưởng lên các cơ quan nhất định gọi là cơ quan đích.
Nội tiết tố nữ là các nội tiết tố do cơ quan sinh dục tiết ra. Ở người nữ, cơ quan sinh dục là buồng trứng, chế tiết hai loại nội tiết tố chính là estrogen và progesterone.
Trong cơ thể người phụ nữ, trục nội tiết giúp điều hoà chu kỳ kinh nguyệt và hoạt động sinh sản của người phụ nữ là trục hạ đồi- tuyến yên- buồng trứng. Bắt đầu từ cuối chu kỳ kinh này đến đầu chu kỳ kinh tiếp theo, vùng hạ đồi sẽ tiết ra các xung GnRH ( Gonadotrophin Releasing Hormone) đến tuyến yên, kích thích tuyến yên tiết ra FSH ( Follicle Stimulating Hormone) và LH ( Luteinizing Hormone). FSH và LH sẽ đến buồng trứng, kích thích buồng trứng tiết ra nội tiết tố nữ estrogen và progesterone, và kích thích các nang noãn gây rụng trứng. Nội tiết tố nữ estrogen và progesterone sẽ tác động lên tử cung, tuyến vú và các cơ quan sinh dục thứ phát khác.
Tham khảo: Tổng hợp 13 biện pháp tránh thai hiệu quả và lưu ý khi dùng
Trục hạ đồi- tuyến yên- buồng trứng bắt đầu hoạt động từ tuổi dậy thì cho đến tuổi mãn kinh.
Các nội tiết của hạ đồi và tuyến yên được tiết ra dưới dạng xung . Ở tuổi dậy thì, các xung chế tiết nội tiết của trục hạ đồi- tuyến yên còn chưa ổn định, khiến buồng trứng xảy ra hiện tượng phóng noãn không thường xuyên, dẫn đến kinh nguyệt không đều hoặc rong kinh, rong huyết.
Trong độ tuổi sinh sản, các xung của trục hạ đồi- tuyến yên hoạt động một cách nhịp nhàng, giúp cho buồng trứng chế tiết nội tiết tố nữ và phóng noãn đều đặn, nhờ đó mà chu kỳ kinh nguyệt có tính chu kỳ.
Đến giai đoạn tiền mãn kinh, buồng trứng không còn nhạy cảm với các xung nội tiết từ trục hạ đồi- tuyến yên nữa, dẫn đến hiện tượng buồng trứng rối loạn phóng noãn và rối loạn kinh nguyệt tương tự tuổi dậy thì. Cuối cùng, hiện tượng hành kinh chấm dứt khi buồng trừng không còn phóng noãn, bước vào giai đoạn mãn kinh.
Tham khảo: Cách sử dụng viên đặt phụ khoa đúng và an toàn
Rối loạn nội tiết tố nữ là gì?
Rối loạn nội tiết tố nữ là tình trạng thiếu hoặc dư các nội tiết tố nữ estrogen và progesterone so với bình thường. Khi có tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ, các cơ quan đích sẽ bị ảnh hưởng và gây ra các thay đổi về sức khoẻ của người phụ nữ.
Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ
Trong mối liên kết hoạt động của trục hạ đồi- tuyến yên- buồng trứng, sự rối loạn xảy ra trong bất kỳ khâu nào cũng sẽ dẫn đến sự rối loạn nội tiết tố nữ.
-Suy trục hạ đồi- tuyến yên- buồng trứng: thiếu hormone GnRH của vùng hạ đồi gây giảm hoặc mất chức năng chế tiết nội tiết tố nữ estrogen và progesterone của buồng trứng. Là một hội chứng có liên quan gen di truyền.
-U tuyến yên: gây tăng prolactin máu, ức chế vùng hạ đội tiết GnRH, làm giảm FSH và LH, dẫn đến ảnh hưởng chức năng buồng trứng, gây rối loạn nội tiết tố nữ .
-Suy giáp: gây tăng prolactin, ảnh hưởng trục hạ đồi- tuyến yên- buồng trứng, thường gây cường kinh hoặc thiểu kinh.
-Nồng độ estrogen cao kéo dài: thường gây xuất huyết tử cung bất thường do không phóng noãn, hay gặp ở tuổi dậy thì, quanh tuổi mãn kinh, người béo phì,hội chứng buồng trứng đa nang.
-Suy buồng trứng sớm: là một bất thường ở buồng trứng khiến bệnh nhân không dậy thì hoặc mãn kinh sớm. Nội tiết tố nữ estrogen và progesterone thấp, nồng độ FSH và LH cao. Các nguyên nhân có thể gây suy buồng trứng sớm như bệnh tự miễn, chất độc, tia xạ, thuốc, bệnh lý lạc nội mạc tử cung hoặc các bất thường về di truyền ( hội chứng Turner). Tuy nhiên, đa số các trường hợp suy buồng trứng sớm không tìm thấy nguyên nhân.
-Do thuốc: sử dụng không đúng cách các thuốc nội tiết tránh thai, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc chống tăng huyết áp, thuốc chống nôn, các thuốc nhóm gây nghiện... có thể gây rối loạn nội tiết tố nữ .
-Do tâm lý: một số trường hợp có liên quan đến việc giảm cân, tập luyện quá sức hay căng thẳng quá nhiều gây giảm chế tiết GnRH của vùng hạ đồi và ảnh hưởng lên sự tiết nội tiết tố nữ của buồng trứng.
Tham khảo: Top 5 Cách Giảm Đau Bụng Kinh Nhanh Chóng, Đơn Giản
Dấu hiệu rối loạn nội tiết tố nữ
-Thay đổi tính chất kinh nguyệt, xuất huyết tử cung bất thường:
+Chu kỳ kinh nguyệt thay đổi, không đều đặn, ngắn hơn hoặc chu kỳ dài hơn bình thường.
+Thời gian hành kinh kéo dài trên 7 ngày.
+Ra huyết nhiều hơn hoặc kéo dài hơn chu kỳ bình thường.
+Ra huyết nhỏ giọt xảy ra ở bất cứ thời điểm nào, không theo chu kỳ.
+Vô kinh: không có kinh tối thiểu 3 chu kỳ hoặc > 6 tháng đối với người trước đó có kinh nguyệt bình thường.
-Dậy thì muộn, chậm tăng trưởng với dấu hiệu như ngực không phát triển vào khoảng độ tuổi 13-14 và chu kỳ kinh nguyệt chưa bắt đầu trong độ tuổi 15-16. .
-Mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm, đau cơ, kém tập trung, đau đầu, khó ngủ, tim đập nhanh.
-Rối loạn vận mạch: bốc nóng mặt- cổ, vã mồ hôi nhất là ban đêm.
-Da khô, sạm da.
-Khô âm đạo, đau khi giao hợp, giảm ham muốn tình dục.
-Loãng xương, bệnh tim mạch.
-Loạn dưỡng móng, rụng tóc.
Tham khảo: Đau bụng dưới rốn ở nữ là bệnh gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa
Cách điều trị rối loạn nội tiết tố nữ
Điều trị rối loạn nội tiết tố nữ cần được điều trị theo nguyên nhân, vì vậy khi có các triệu chứng bất thường, các chị em phụ nữ nên đi khám để được điều trị hiệu quả.
-Điều trị rối loạn nội tiết tố nữ bằng thuốc:
Các loại thuốc điều trị rối loạn nội tiết tố nữ cần được chỉ định bởi các chuyên gia sản phụ khoa vì hiện nay có rất nhiều loại thuốc bổ sung nội tiết tố nữ, nếu sử dụng không phù hợp cũng có những tác dụng phụ không mong muốn.
Các loại thuốc trị rối loạn nội tiết tố nữ có thể chọn lựa:
-Progestin uống: gồm có progestin tổng hợp và progesterone tự nhiên (liều thấp). Progestin tổng hợp có thể được sử dụng cho bệnh nhân bị chống chỉ định đặt dụng cụ tử cung hoặc chống chỉ định uống thuốc viên tránh thai kết hợp.
-Dụng cụ tử cung có progestin. Dụng cụ tử cung được sử dụng với mục đích ngừa thai, và khi dụng cụ tử cung có nội tiết thì có thêm lợi ích điều trị một số rối loạn nội tiết tố nữ gây chảy máu tử cung bất thường.
-Thuốc viên kết hợp estrogen và progesterone. Có thể lựa chọn điều trị các trường hợp rối loạn kinh nguyệt ở tuổi dậy thì hoặc người chưa có gia đình, chống chỉ định đặt dụng cụ tử cung . Chống chỉ định sử dụng thuốc viên nội tiết phối hợp khi bệnh nhân có viêm tắc tĩnh mạch hay tiền sử viêm tắc tĩnh mạch, suy gan, bệnh mạch vành hay tiền sử tai biến mạch máu não, cao huyết áp, bệnh tiểu đường có tổn thương mạch máu, có hoặc nghi ngờ ung thư vú, có thai hoặc nghi ngờ có thai, có hút thuốc lá.
-Suy giáp: điều trị bằng hormone tuyến giáp.
-Điều trị u tuyến yên bằng thuốc hoặc phẫu thuật tuỳ kích thước và tính chất u.
Tham khảo: Bệnh Huyết Trắng Là Gì: Triệu Chứng & Cách Trị Tại Nhà
-Thay đổi lối sống:
+Tập luyện thể dục, chế độ dinh dưỡng hợp lý, giữ được cân nặng phù hợp, không giảm cân quá mức, tránh béo phì.
+Tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng, lo lắng quá mức.
+Tham khảo ý kiến chuyên gia về việc sử dụng các loại thuốc có thể gây rối loạn nội tiết tố nữ.
Tham khảo: Nổi mụn ở vùng kín - bạn gái phải làm gì?
